Veelgestelde vragen
Vraag: Als ik werk in een instelling waar instellingsbreed is gekozen voor een niet-reanimatiebeleid en iemand van het bezoek zakt in elkaar, mag ik dan ook geen reanimatie starten?
In principe is het motto bij reanimeren: altijd, tenzij… Dat ‘tenzij’ betreft dan duidelijk omschreven situaties. Indien ‘huisbreed’ is overeengekomen om terughoudend te zijn met reanimeren, dan betreft dit uitsluitend bewoners van dit verpleeg- of verzorgingshuis. Dus geen familie, ander bezoek of personeel. Het is een burgerplicht om, naast het direct bellen van 112, direct te beginnen met basale reanimatie: hartmassage en mond-op-mondbeademing.
Vraag: Ben ik verplicht om in het zorgdossier te vermelden of iemand niet gereanimeerd wil worden?
Vooraf dit:
wordt er niets vermeld in de rapportage, dan is tot nu toe het wettelijk geregeld dat een hulpverlener, maar ook een willekeurige omstander, de professionele c.q. morele plicht heeft om zijn naaste in levensgevaar te helpen. Dat kan daadwerkelijke hulp zijn, maar ook het bellen van 112 of het inschakelen van iemand die wel kan helpen.
In het Wetboek van Strafrecht is dat als volgt geformuleerd (let vooral op het ‘nalaten’):
Artikel 255:
"Hij die opzettelijk iemand tot wiens onderhoud, verpleging of verzorging hij krachtens wet of overeenkomst verplicht is, in een hulpeloze toestand brengt of laat, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie."
Artikel 450:
"Hij die, getuige van het ogenblikkelijk levensgevaar waarin een ander verkeert, nalaat deze die hulp te verlenen of te verschaffen die hij hem, zonder gevaar voor zichzelf of anderen redelijkerwijs te kunnen duchten, verlenen of verschaffen kan, wordt, indien de dood van de hulpbehoevende volgt, gestraft met hechtenis van ten hoogste drie maanden of geldboete van de tweede categorie."
Dus: bij twijfel of onbekendheid dient altijd gereanimeerd te worden.
Het logische gevolg hiervan is dat een afwijking van deze regel altijd duidelijk gecommuniceerd moet worden, zodat in voorkomende gevallen het voor de zorgverleners of andere omstanders duidelijk is dat zij niet moeten reanimeren.
Dat is in beginsel dus duidelijk: WEL melden in de rapportage.
Lastiger wordt het als de status van het verzoek tot reanimeren niet duidelijk is: is het formeel bekrachtigd met een penning en/of document, bijvoorbeeld van de NVVE of NPV?
Als het een tamelijk impulsieve ingeving van de patiënt betreft, kan dit nog niet als een officiële niet-reanimatieverklaring worden beschouwd. Wellicht kan vermeld worden dat de patiënt bezig is met het formaliseren van diens verzoek, maar er kan nog niet een officieel niet-reanimatiebeleid aangaande die patiënt worden gevoerd.
Is de beslissing reeds door huisarts of medisch specialist genomen op basis van bijvoorbeeld de redelijke verwachting dat de patiënt een reanimatie toch niet zal overleven? In dat geval zal het reeds in de status van de patiënt moeten staan. Bij twijfel dienaangaande moet de zorgverlener zo spoedig mogelijk contact opnemen met de behandelaar, zodat de duidelijkheid al verschaft voordat zich eventueel een situatie voordoet waarin het reanimatiedilemma kan optreden.
Vraag: Ik heb er moeite mee om van een bewoner een niet-reanimatiebesluit, waar ik zelf niet achter sta, te vermelden in de rapportage. Hoe ga ik hiermee om?
Het is goed voor te stellen dat je, als je zelf een ander standpunt hebt, het moeilijk vindt om via jouw rapportage medeverantwoordelijk te zijn (want zo voelt dat toch een beetje) voor het niet-reanimeren van een bewoner die ook aan jouw zorgen is toevertrouwd.
Een aantal zaken moet je hierbij in ogenschouw nemen:
- Het is van belang dat je nagaat of het hier gaat om een besluit, dat op goede gronden door een arts en volgens een landelijke richtlijn is genomen; je kunt niet op eigen houtje dit willen wijzigen of negeren.
- Het is een goede zaak om een ongewenste onduidelijkheid, door het niet te noteren, te voorkomen in een situatie waarin die duidelijkheid cruciaal is.
- Er is verschil tussen het vermelden in de rapportage (zoals nu van je gevraagd wordt) en de daadwerkelijke uitvoering van dat beleid. Dat gaat namelijk pas spelen op het moment dat de patiënt zich in een reanimatiesituatie zou bevinden. Het is zeer de vraag of die situatie zich ooit zal voordoen.
Conclusie: het niet noteren van een belangrijke afspraak gaat tegen de regels in van goed hulpverlenerschap.