Veelgestelde vragen

1. Zijn alle vaccinaties (principieel gezien) hetzelfde?

Iemand kan de keuze maken zich niet te laten vaccineren. Voor de werkgever en ook voor de samenleving bestaat er wel een verschil. Het verschil is het risico wat hieruit voortkomt. Als het risico van besmetting vooral de persoon zelf betreft, is dit een andere situatie dan dat met het niet vaccineren ook de omgeving zijnde de werksituatie of de samenleving hiermee meer risico loopt. In dat kader is er verschil tussen vaccinatie tegen een ziekte als polio, en vaccinatie tegen Hepatitis B. Tegen polio etc. wordt het grootste gedeelte van de Nederlandse bevolking ingeënt, dus de enkele niet-ingeënte werknemer loopt hooguit zelf gevaar, maar vormt geen gevaar voor de patiëntenpopulatie van de instelling. De niet-ingeënte medewerker vormt hooguit voor niet-ingeënte patiënten een gevaar. Dit valt echter buiten de aansprakelijkheid van de instelling. Voor Hepatitis B ligt dit anders: er kan niet uitgegaan worden van een veronderstelde algemene immuniteit, en in de instelling kan een concreet verhoogd risico heersen om Hepatitis B op te lopen. De instelling is in dat geval verplicht om het risico voor de patiënt zo klein mogelijk te houden. De instelling zou maatregelen kunnen nemen met betrekking tot hygiëne en isolatie ingeval er een uitbraak is. Een maatregel die hier ook  direct uit voortvloeit is vaccinatie. Het t getuigt van goed-werkgeverschap om bij het opstellen van nieuw beleid om rekening te houden met de reeds aanwezige niet-ingeënte werknemers.

Het bezwaarlijke van vaccinatie tegen het HPV (humaan papilloma virus, dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken bij vrouwen met wisselende seksuele contacten) is de achterliggende gedachte dat vrouwen beschermd moeten worden tegen de negatieve gevolgen van levenswijze die op grond van de Bijbelse huwelijksmoraal afgewezen moet worden.

Kortgezegd: bij niet-vaccineren in het geval van de standaardvaccinaties loopt de persoon zelf het meest gevaar, bij niet standaardvaccinaties zoals in het geval van Hepatitis B loopt de omgeving (ook) gevaar.

2. Is vaccinatie wettelijk verplicht?

Nee. De wet is helder: op dit moment mag dit gewoon niet. Maar met dit antwoord zijn we er niet helemaal. Een grondrecht heeft niet altijd een onbeperkte werking tussen werkgever en werknemer. Een werknemer die met een beroep op het grondrecht van de lichamelijke integriteit weigerde bloed af te staan ten behoeve van een 0-meting voor een loodtest, werd volgens de rechter terecht ontslagen. Een grondrecht heeft in de eerste plaats werking tegenover de overheid, maar niet tussen burgers onderling. Maar dit gegeven heeft op dit moment geen betekenis voor vaccinatie: die kan de werknemer weigeren. Onder omstandigheden kan het in bepaalde werksituaties, bijvoorbeeld in de zorg, wel zo zijn dat de weigering om te vaccineren consequenties met zich mee kan brengen. Bijvoorbeeld dat bepaalde werkzaamheden niet verricht kunnen worden. Maar deze beslissing zal heel zorgvuldig genomen moeten worden. En zeker als er goede alternatieven zijn voor vaccinatie, zoals veelvuldig en snel testen, gecombineerd met beschermende hygiënemaatregelen, mag een werkgever u niet zomaar van uw eigen werkzaamheden afhalen.

3. Kan een wetgever vaccineren afdwingen vanuit de Arbowetgeving? 

De Arbowetgeving biedt ook onvoldoende handvatten. De werkgever in de zorg moet zorgen voor een veilige werkomgeving. In die zin kan van de werkgever misschien verlangd worden, dat hij een vaccinatie aanbiedt aan zijn personeel. Inenten vindt echter formeel plaats in het kader van een geneeskundige behandelingsovereenkomst. De informatieverplichting die daar bij hoort, kan een werkgever niet zomaar overslaan. Voor een vaccinatieplicht biedt de Arbowetgeving geen aanknopingspunten. Hooguit kan in uitzonderingsgevallen bij een medische aanstellingskeuring het wel of niet ingeënt zijn een rol spelen. 

4. Mag de werkgever bijhouden welke werknemers gevaccineerd zijn en welke niet?

Nee. Op grond van de AVG geldt dat het al dan niet gevaccineerd zijn een bijzonder (medisch) persoonsgegeven is. Die mogen niet zomaar bewaard worden, en zeker niet zonder de toestemming van de medewerker. Het gaat hier ook om medische gegevens waar een werkgever niet zomaar, zonder objectieve en gelegitimeerde noodzaak, naar mag vragen. Ook mag de werkgever geen medische of gezondheidsvragen stellen om te verifiëren of de werknemer aan bepaalde (gezondheids)vereisten voldoet. De werkgever mag de vaccinatiestatus per werknemer beslist niet vastleggen. De werkgever mag dus geen lijsten ophangen van medewerkers die zich laten vaccineren. Vragen m.b.t. de vaccinatiestatus mogen eventueel wel door een bedrijfsarts gesteld worden. Deze heeft een geheimhoudingsplicht en mag de medische informatie van de werknemer niet zonder toestemming aan de werkgever verstrekken.

5. Kan ik bij een sollicitatie worden afgewezen omdat ik me niet wil laten vaccineren?

Eigenlijk gaat het hier om de vraag of een werkgever vaccinatie als functie-eis mag aanmerken. Juridisch ligt het wel wat ingewikkeld. In specifieke werksituaties is het denkbaar dat een werkgever dit verlangt, maar het is maar zeer de vraag of dat mag leiden tot een afwijzing voor de functie wanneer de werknemer zich niet wil laten vaccineren. Je gaat dan namelijk onderscheid maken en dat onderscheid mag alleen maar gemaakt worden (op grond van de Algemene wet gelijke behandeling) voor zover dit onderscheid objectief gerechtvaardigd is voor een legitiem doel (bijvoorbeeld gezondheid) en het middel (vaccinatie) passend en noodzakelijk is En het is maar zeer de vraag of dat laatste het geval is. Bij Hepatitis B weten we dat er goede alternatieven voor vaccinatie, bijvoorbeeld de periodieke bloedtesten. Daarom mogen werknemers die zich niet willen inenten tegen Hepatitis B om die reden ook niet geweigerd worden: weigering zou een op grond van de wet verboden onderscheid zijn.

Maakt u zich zorgen over uw positie op de werkvloer? Leden van de RMU worden gratis geadviseerd en geholpen bij vragen rond dit onderwerp. Goed advies en betrouwbare informatie is belangrijk.

Eén tip: vraagt een werkgever tijdens je sollicitatiegesprek of je gevaccineerd bet, dan kun je aangeven dat je dat graag voor jezelf houdt en op die vraag dus geen antwoord geeft.

Laatst gewijzigd: augustus 2024